HEILSUTRENDIN 2022. Drykkja minnkar, heilinn og geðið fara upp, hljóðheilun, jurtir ofl

Um hver áramót leggst heilsumiðað fólk um allan heim undir feld og rýnir í árið sem framundan er. Það er ekki byggt á lestri í kristalskúlu heldur því sem er raunverulega að malla undir yfirborðinu. Ofan á viðbrögð við heimsfaraldri í bland við mikla óvissu, eru flestir sammála um að nú sé runninn upp tími geðheilbrigðismála. Það megi líka búast við því að þurrkur fari yfir heimsbyggðina og að timburmenn minnki. Heilinn og ónæmiskerfið verða í eldlínunni. Óendanlega mikið af glæsilegum hljóðheilunarviðburðum verða á dagskrá, vönduð matarmenning, þéttbýlisbúskapur, ekki drykkja, magnaðar jurtir og meira.

Hér er stiklað á stóru um helstu heilsutrendin 2022.


Hljóðheilun fer um heimsbyggðina eins og sunnanvindur
Þó að hljóð hafi heillað menn í árþúsundir, mun hljóðheilun enn slá nýja tóna í vellíðunarheiminum árið 2022. Allt frá sérsniðnu hljóðlandslagi sem knúið er af gervigreind til endurnýjaðs áhuga á fornri tækni og hljóðböðum. Sálarhljóð (psychoacoustics) er hugtakið sem þú þarft þekkja árið 2022. Hljóðheilun í hópum er þegar orðin nokkuð vinsæl iðja en einstaklingsmiðuð hljóðböð eru ný af nálinni og margfaldur upplifunargaldur. Framsækin hótel í stórborgum eins og London, eru farin að raða upp hljóðheilunar viðburðum. Má þar nefna The Mandrake hótelið (www.mandrake.com) sem er komin með þétta dagskrá fram á vor. Hver veit nema hljóðbað sé líka besta ráðið við flug/ferðaþreytu?


Heilafóður
Svokallað MIND mataræði er að ná miklum vinsældum. Nýlegar rannsóknir sýna að með hnitmiðuðu mataræði megi draga úr hættu á alzheimer sjúkdómum um allt að 54%, sem er ekki lítið. Heilaheilsu mataræði byggir á því að borða mikið af grænmeti, taka inn sérvalin vítamín, næra sig með réttum jurtunum og borða afurðir grasfóðraðra dýra. Grænmeti sem er gott fyrir heilaheilsu er m.a. sætar kartöflur, spínat, bláber og rófur og en líka öll B vítamínn, sérstaklega kólín og jurtir eins og bramhi og saffran (sem eykur serótónín) og mörg andoxunarefni. Gott grænmetixmix fyrir heilann mun sennilega aldrei eiga greiðari leið í þeytinginn okkar en á þessu ári. Það blasir við.

Meiri mockteilar, þurrhreinsun og minni timburmenn
Að hugsa sér, að mockteilanir séu að koma aftur sterkt inn. Það er eins og að þeir hafi orðið vinsælir í gær. Það má sjálfsagt þakka því hversu margir drukku ótæpilega í heimsfaraldrinum. Alltént rauk áfengissala rauk upp úr öllu valdi. Nú er líklegt að margir séu búnir að fá meira en nóg og þurrhreinsun blasi við. “Edrú og forvitnir” hugafarið mun líklega vaxa og dafna sem aldrei fyrr. Verið því viðbúin fleiri áfengislausum boðum og kokteilum en ekki síður glitrandi vinalegum hollustudrykkjum sem eru betri en þeir sem þú hefur nokkru sinni bragðað. Þeir gætu nefnilega líka innihaldið vinalega meltingargerla, altsvo nýi kokteilinn. Kombucha verður fjarri því eini holli freyðandi drykkurinn á drykkarlistanum 2022.

Vítamín og bætiefni þróast
Vítamín og bætiefnaheimurinn er æði misjafn að gæðum og stundum má setja stórt spurningarmerki við öll aukaefnin sem fylgja annars ágætum vítamínum. Fylliefni eins og sykur, tíataníum díoxíð, hveiti, steric sýra og svo mætti áfram telja. Það er ágætt fyrir okkur mörg að vita að 50% af þeim töflum/vítamínum sem eru á markaðnum í dag innihalda aukaefni, lím eða bindiefni. Fyrir magra er þetta býsna dapurleg staðreynd en aðra, sem eru viðkvæmir fyrir þessum efnum, er þetta raunverulegt vandamál og getur hindrað næringarupptöku. En svona í alvöru, hver vill strá títaníum díoxíð eða steric sýru út á matinn sinn?
Margir spá því að vítamín og bætiefni fari ört batnandi og bætiefnaformúlurnar verði hnitmiðaðri en áður. Vítamínin verða örugglega vandaðri og munu endurspegla meira það sem fólk þarf raunverulega á að halda.

Þéttbýlisbúskapur
Þótt við mörg eigum okkur þann draum að búa í sveit er staðreyndin sú að byggð er ennþá að þéttast og íbúum í borgum að fjölga. Það kallar bara á eitt sem er þéttbýlisbúskapur. Óskiptan heiður af vaxandi áhuga á þéttbýlissbúskap á verslunarkeðjan Whole Foods sem hóf að rækta sveppi í verslunum sínum árið 2013 sem vakti athygli marga. Með stöðugum framförum í tækni, vaxandi áherslu á sjálfbærni og umhverfisvtund og (ekki síður) í kjölfar heimsfaraaldurs telja margir að þéttbýlisbúskapur taki heljarstökk árið 2022.


Skánandi matarmenning
Við lifum líka spennandi matartíma og mikla þróun. En um leið og “draslið” eykst eru fleiri að verða djúpt meðvitaðir um hvað alvöru matur er. Í bráðskemmtilegu hlaðvarpsviðtali Ruthie Rogers, sem er eigandi River Café í London, við Al Gore, benti þessi fyrrum forsetaframbjóðandi og umhverfissinni á að líklega yrðu góðar matreiðslukonur og -menn helstu hliðverðir heimsins í nánustu framtíð þegar það kæmi alvöru mat. Þetta er fólkið sem spyr kolefnisporið, hvaðan maturinn kemur, er hann úðaður með eitri, lífrænt vottaður, almennilegur og allt það. Þetta er fólkið sem hjálpar okkur hinum að skilja á milli þess góða og slæma í mat á komandi árum.


Sólblómafræ
Sólblómafræ. Það er ekki nóg með að nafnið sé undurfallegt heldur eru sólblómafræ ansi næringarrík, bera hlutlaust bragð og henta mörgum í heimi allskyns óþols og ofnæma. Það er mjög líklegt hlutur sólblómaolíunnar, og - smjörsins, -ostsins og -snakksins fari stækkandi og verði kærkominn á hverju heimili' 2022. Sólblómafræ eru enda frábær uppsretta fitu, próteina, kolvetna og trefja og almennt góður orkugjafi. Svo má ekki gleyma öllum B-vítamínunum, steinefnunum og járninu. Á síðasta ári nefndi ég í samskonar samantekt að olífuolían myndi eiga sviðið 2021 sem úr varð. Ekki er ólíklegt að sólblómafræin og allir þess afurðir skori jafnhátt 2022.


Túrmerik, gula sólarkryddið
Túrmerik er svo miklu miklu meira en bara innihaldsefni í karrý. Eins og við flest höfum fengið að kynnast á undanfarn ár. Ennþá erum að koma fram rannsóknir sem styðja við hversu kyngimögnuð þessi jurt er. Túrmerik sem hefur þetta samandragandi jarðarbragð, er bólgueyðandi og hressir ónæmiskerfið en svo er það líka svo gott fyrir heilaheilsuna. Það er kominn tími til að túrmerik fái að standa jafnfætis algengustu eldhúskryddunum?. Notið það óspart á plokkfiskin sem og í kaffið. Whole Foods sem oftast með með puttan á púlsinum segir að túrmerik verði vinsælasta eldhúskryddið 2022.


Hibiscus / læknakólfur
Hibiscus er önnur jurt sem margir teneytendur dýrka og dá. Þessi jurt er einkum þekkt fyrir mikið C-vítamíninnihald og skemmtilega súrsætt bragð. Hibiscus blandast afar vel með negul, kardimommum, anís, engifer og kanil. Margir sjá hibiscus fyrir sér í öllu mögulegu, eins og gosi, heitum drykkjum, ís, jógúrt, sem síróp og í sætum molum eða í þeytinginn. Sannarlega jurt með tilgang, ef gott hráefni fær fallega meðhöndlun. Hibiscusblómið er afar fallegt og ræktað í nær öllum heimsálfum. Til eru yfir 200 afbrigði. Búðu þig undir að hibiscus æði og taktu vel á móti því.


Kalt kaffi og kaffibrugg
Það fór raunar afar vel af stað á síðasta ári og nú sér fólk endalausa skemmtilega möguleika í ýmsum ennþá flottari kaffidrykkjum. Eitthvað verður fólk að drekka ef edrú & forvitnir hreyfingin er að rísa upp, sem margir vilja meina að sé að vaxa í kjölfar ofurvímuefnavanda síðasta árs. Edrú október og þurr janúar eru búnir að festa sig í sessi og líklegt má telja að fleiri dagar eða mánuðir bætist við. Hvað varðar kalda kaffidrykki; þá verða þeir örugglega betri, skemmtilegri og exótískari eftir því sem líður á árið. Jú, vissulega heitir áfram en samt aldrei kaldari. Og vitið til; hver hetjan af annarri mun stíga fram á árinu og segjast hafa losað sig úr viðjum áfengis.


Geðheilsa og almenn vellíðan
Geðheilbrigðisáskoranir versnuðu í heimsfaraldinunum. Það varð strax ljóst í upphafi 2020. En um leið má kannski þakka Covid að geðheilbrigðismál komust loks á dagskrá. Þetta hefur hreyft við mörgum og umræðan er löngu tímabær. Nú er það verkefni stjórnvalda að tryggja aðgang að geðheilbrigðisþjónustu því það var ekki síst geðheilsa unga fólksins sem versnaði.
Trend koma og fara en geðheilbrigðismálin verða að öllum líkindum langstærsta heilsumál næstu árin, sem er löngu tímabært.

Heima baðdekur og allar græjurnar sem framkalla gæsahúð frá toppi til táar

Áhugi á alvöru baðdekri fer ört vaxandi sem má fullyrða að það sé það allra ferskasta í íslenskum baðkúltúr. Allskonar sögum fer af baðmenningu Íslendinga en líka af Íslendingum sem ekki böðuðu sig. Snorri spann silfurþráð í heitri laug, Jónas frá Hriflu lét byggja laugar yfir okkur (og þjóðin lærði sundtökin) og í mjög stuttu máli, þá bættist við hver útilaugin af annarri og heiti potturinn (að hætti Snorra) varð til. Nú er laug ekki með laugum nema að hún nefnist baðlón. En áhugaverðast er að sjórinn hefur sjaldan verið vinsælli og átti sennilega sviðið 2021.
Nú er það heimabaðdekrið sem blívur. Heilsulindarupplifun heima með öllu sem til þarf er kannski löngu tímabær upplifun.

Fyrsta reglan í góðu baðdekri er að koma sér vel fyrir inn á baðherbergi og skapa notalegt andrúmsloft, jafnvel með kertum, reykelsi, tónlist og tilheyrandi. Og ekki síst; hafa allar baðgræjur innan seilingar. Jú, og góðar lífrænar nuddolíur.
Ég og litla systir mælum möglunarlaust með Hydréa London baðgræjunum enda búnar horfa til þeirra í mörg ár og sjá þær sópa til sín verðlaunum fyrir vandvirkni og umhverfisvitund. Þessar baðgræjurnar fást nú loks í Systrasamlaginu.
Lykilatriði þegar um heilsulindarupplifun er að ræða er að byrja á að bursta líkamann hátt og lágt. Gerðu eins og almennt er ráðlagt, byrjaðu á fótunum (og já iljunum líka) og nuddaðu uppeftir líkamanum í hringlaga hreyfingum. Notaðu báðar hendur.

Hér er allt sem til þarf:

FYRIR BAÐ

Veldu líkamsbursta sem þér hentar.

Sumir vilja harða bursta, aðrir mýkri. Fyrir þá sem kjósa harða bursta er spurning um góðan gufubaðsbursta sem hefur hörkustigið 5 af 5 mögulegum. Við mælum með gufubaðsbursta sem er þakin þéttum kaktushárum og er tilvalin fyrir reyndari notendur sem vilja djúsí og djúpa þurrburstun.

Annar kostur í stöðunni er að notast við detox líkamsbursta sem er hugsaður fyrir djúpa og nærandi húðhreinsun og þykir góður til að vinna gegn appelsínuhúð (með hörkustig 4 af 5). Burstinn er þakinn sveigjanlegum gúmmítotum til að draga úr spennu og fer djúpt.

Þriðji kosturinn er að velja bursta sem hefur hörkustigið 2 af 5. Hann er fullkominn fyrir byrjendur vegna mýkri háranna en er þó með stinnari hárum sem skorin eru þannig að þau mynda mjúkar en um leið árangursríkar strokur yfir útlínur líkamans. Þannig fer saman hámarksárangur og þægindi. Bursta sem þennan er hægt að fá með lausu handfangi. Þannig að hægt er að taka af skaftið ef þörf er á öflugri burstun. Ef þú kýst algera mýkt má nota þessa tegund ofan í baðinu í staðinn fyrir að þurrbursta.

Fjórði kosturinn er að nota nuddhanska eða nuddvettlinga sem er nokkuð mýkri leið. T.d. er blandan kopar og lífræn bómull frábær fyrir þá sem safna upp mikilli mjólkursýru vegna streitu og eða mikilla æfinga. Kopar er frumlegt og skemmtilegt efni sem eykur teygjanleika húðar.

BAKIÐ

Það getur verið erfitt að teygja sig með burstann aftur á bak nema handfangið sé óralangt. Þess vegna fundu Japanir upp sisal nuddrenningin sem er ekki bara mögnuð græja, heldur getur valdið góðri gæsahúð. Sisal trefjar eru unnar úr laufum agave plöntunnar og svo sveigjanlegar og náttúrulega grófar að þær veita nærandi djúphreinsun fyrir bakið, svo straumar berast um allan líkamann. Svona renningur er í raun góður fyrir öll erfiðari svæði líkamans, eins og axlir bak og aftan á lærum.  

Í BAÐINU

Það er ekki víst að allir nenni að fara í hörku hárþvott. Hvíldin er aðalmálið þegar í baðið er komið. Þá um að gera að skella á sig baðhettu og hafa góða augnhvílu innan seilingar. Hydréa fyrirtækið á einmitt augnhvíluna sem kjörin ein af þeim allra bestu enda lungamjúk og lagar sig að augnsvæðinu. Og að sjálfsögðu má hún blotna. Baðhettan er líka skemmtileg og til margs brúkleg en það barst um alla samfélagsmiðla á árinu þegar eðal sjónvarspskokkurinn Nigella Lawson ákvað að nota sína hlébarða baðhetttu líka til að hefa brauð.

ANDLIT

Gott andlitsnudd er ómissandi hluti af baðdekrinu. Þar mælum við með andlitsnuddpúðum úr lúffaplöntunni (loofaa). Sú planta vex undir egypsku sólinni en aðeins lúffaaplantan býr yfir þykkum, lausum og sveigjanlegum náttúruvefnaði. Mælt er með slíkum andlitsnuddpúða af öllum helstu sérfræðingum fyrir árangurríkt andlitsnudd. Byrjaðu á enninu og nuddaðu með hringlaga hreyfingum eftir öllu andlitinu.

FÆTUR & HENDUR

Eftir notalegt bað jafnast fátt á við frábæra fótaþjöl og naglabursta sem virkar. Fótaþjöl, sem hefur yfirborð keramik kristalla og virkar á sprungna hæla, gefur mýkt og eykur blóðrás. Naglaburstinn er svo kapítali út af fyrir sig. Í haust var einmitt naglaburstinn frá Hydréa London valinn eitt af heilsutrendum haustins í Vouge. Það er ekki síst vegna þess að hann býr yfir smáum hornpensli til að þrífa vel neglur og naglabönd, sem kemur sé vel eftir mikla sprittnotkun undanfarið. Notaðu olíu með.

Gleðilegt jóladekurbað!

 

 

 

 

 

 

 

SAFFRAN - ljósið í myrkrinu

 

Vissir þú að þarf 75.000 blómstrandi saffranblóm í ½ kíló af saffranakryddi. Það kemur því ekki á óvart að saffran sé verðmætasta krydd veraldar. Saffran jurtin gefur ekki bara matnum dásamlegt bragð og lit, hún er líka mikils metin lækningajurt af ætt krókusa (Crocus sativius). Ný vísindaleg rannsókn sýnir að áhrif saffrans á svefngæði eru ótvíræð.
Ný könnun mín leiddi í ljós að kíló af eðal saffrani Íslandi kostar um 950 þúsund krónur.

SAFFRAN BÆTIR SVEFN
Skoðum nýlega tvíblinda rannsókn sem framkvæmd var 63 heilbrigðum einstaklingum sem þó höfðu átt við svefnvandamál að stríða. Hópurinn fékk ýmist 14 mg af saffrankrafti eða lyfleysu. Svefninn var mældur að mikilli nákvæmni með ýmsum mælitækjum. Niðurstöðurnar voru þær að þeir sem tóku inn saffran bættu svefn sinn svo um munaði. Kom það skýrt fram í öllum mælingum. Saffranið kom líka vel út að þvi leyti að engar aukaverkanir fylgdu. Áhrif saffrans á svefngæði eru því ótvíræð.

Prófessor og vísindamaður við Kew Garden í London, Monigue Simmonds, leiddi rannsóknarteymi, sem komst að því að í saffrani leynast afar mikilvæg efni til lækninga (crocin og safranal). Þessi efni tilheyra ætt karótenóíða, sem m.a. innihalda beta karótín. Rannsóknin dró fram í dagsljósið að þessi efni gegna mikilvægu hlutverki þegar kemur að sjón og skapsveiflum. Saffran inniheldur líka mikið af lúteni sem þegar er vitað að getur bætt sjónina. Margar vísindalegar rannsóknir styðja það.

SLÆR Á NARTÞÖRFINA
Og svo er það þyngdarstjórnunin, því einnig hefur komið fram að neysla saffrans slær á nartþörfina. Það gerist vegna þess að saffran eykur serótónín magn í heilanum. Skortur á serótóníni er sagt einkum hafa áhrif á þrennt; ótta, streitu og áráttukennda matarlyst. Með því að hafa bein áhrif á taugaefnafræðilega rót vandans er talið að saffran komi að gagni sem örugg og náttúruleg leið gegn narti. 
Það kemur því ekki á óvart að saffran hefur undanfarið verið eitt vinsælasta bætiefni Bretlands, sem hið vandaða bætiefnafyrirtæki Virdian á mikilvægan þátt í með framleiðslu gæða blöndu sem er sett saman úr saffrani og morgunfrú.

EIN TÆRASTA JURT JARÐAR
Hitt er svo annað mál að saffran á sér langa sögu sem lækningajurt í indversku lífsvísindunum. Fullyrt er að saffran komi jafnvægi á allar líkams/hugargerðirnar 3; vata, pitta og kapha, það hafi góð áhrif á húð, meltingarfæri og sé hreinsandi. Saffran er kölluð sólkskinsjurtin vegna þess að hún einnig er sögð lyfta skapi.

Saffran er sannarlega ein dýrasta lækningajurtin sem notuð er í Ayurveda. En það góða við hana er að það þarf ekki mikið af henni til að ná fram góðri og mikilvægri virkni.

Saffran þykir ein sattvískasta jurt jarðar, eða ein sú tærasta. Orðið sattvic þýðir "hreinn kjarni," og sattvískur matur flokkast sem hreinn og yfirvegaður sem færir ró, hamingju og andlegan skýrleika. Af svokölluðu gunum, sem er ein af mikilvægustu flokkunarhugtökunum í Ayurveda, er það sem sattvísk er sagt það allra næringarríkasta og tengjast mikilli inntöku örnæringarefna.
Sattvískur hugur telst rólegur og greinandi án þess að vera dæmandi. Það eru jú órjúfanleg tengsl á milli líkama og anda í Ayurveda. Mjög eftirsóknarverkt er að hafa sattvískan og skýran huga. Og gleðiefnið er það að nú hafa nútíma rannsóknir sýnt og sannað að saffran hefur einmitt afar jákvæð áhrif á hugann ekki síður en líkamann.

Enn önnur skemmtileg tíðindi af saffrani eru þau að efir nokkra mánaða þróun hefur Systrasamlagið bætt saffran latté með morgunfrú á drykkjarlista sinn. 

 

 

 

 

Heimild:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32056539

 

 

 

 

Kitsarí - hin fullkomna næring. UPPSKRIFT

 

Kitserí (kitchari) er afar vinsæll indverskur réttur sem af mörgum er talinn hin fullkomna næring enda frábær blanda kolvetna, próteina og fitu. Í indversku lífsvísindunum, Ayurveda, er kitserí í miklum metum og gjarnan borðað meðfram andlegri iðkun eða þegar fólk vill draga sig í hlé um stund og hvíla meltinguna. Mjög algengt er að fólk fari á 3ja daga svokallaðan kitcherí hreinsun (og stundum lengri), jafnvel 1 x í mánuði yfir vetrartímann. Kitserí hreinsun er iðkuð víða um heim þar sem jóga- og ayurvedafræðin hafa náð vinsældum.

Fyrir marga er kitsterí hin sanna töfrafæða, ekki síst yfir vetrartímann enda bæði vermandi, þægileg, bragðgóð og auðmelt. Mörgum þykir kitserí eiga betur við en kaldir safakúrar að hausti og vetri. Það frábæra við kitsérí er að það er einfaldur réttur en um leið grunnur sem hægt er að framreiða á fjölmarga vegu. Hafa sem heitan rétt eða þynnri, næstum eins og súpu. Svo má að leika sér með allskyns krydd og lækningajurtir sem eru bragðgóðar og líka góðar fyrir meltinguna og við ýmsu öðru. Góð 3ja daga kitserí hreinsun er ekki bara sögð bæta meltinguna heldur líka auka orku, skerpa á bragðlaukum og jafnvel bæta geð.

Best er að nota basmati hrísgrjón sem eru aðeins öðruvísi en þau venjulegu, auk þess sem þau fara betur í flesta. Basmati er hægt að fá bæði með hýði eða hvít. Mikilvægt er að hafa þau lífrænt vottuð, raunar eins og baunirnar og kryddin/lækningajurtirnar líka. Hýðisgrjónin eru næringarríkari en þau hvítu auðmeltari. Í kitserí eru langoftast mungbaunir. Heilar eða klofnar. Ef þú kýst að nota heilar, sem flestir gera, er mikilvægt að láta þær liggja í bleyti yfir nótt og enn betra er að láta þær spíra, sem er afar auðvelt. Settu í skál og láttu vatn rétt svo fljóta yfir baunirnar og skelltu léttu loki yfir (gæti verið diskur). Best er að þær standi við stofuhita á dimmum stað í einn til tvo sólarhringa. Gott er að hæra þarf aðeins í þeim öðru hverju. Það fer ekki framhjá neinum þegar mungbaunirnar spíra. Skolið vel af þeim og hrísgrjónunum líka áður en þið sjóðið.

Svo er það ghee-ið eða skírða smjörið. Það er ómissandi í kitserí og sú frábæra fita sem fullkomnar þennan rétt. Ghee samanstendur af miðlungslöngum fitusýrum sem nýtast okkur beint sem vitsmunaleg orka og kemur jafnvægi á hormónabúskap líkamans. Fyrir þá sem ekki vita er ghee “crème dela crème” eða olían í smjörinu af mörgum talin tærasta og næringarríkasta fitan sem jörðin gefur af sér.

 

INNIHALD:

1 bolli basmati hvít eða brún hrísgrjón

1/2 bolli mung baunir
2 msk ghee

1 msk af kitchari kryddblöndu sem er svona:

1/4 tsk gul eða svört sinnepsfræ

1/2 tsk kúmín fræ

1/2 tsk túrmerikduft

1 og 1/2 tsk kóríander duft

1/2 tsk fennel duft

Asafoetida á hnífsoddi (má sleppa, stundum erfitt að finna).

1 tsk saxaður ferskur engifer

1 tsk náttúrlegt salt

6 bollar vatn

AÐFERÐ:

Hreinsið baunir og hrísgrjón vel með því að láta t.d. vatn renna yfir þau í gegnum sigti.

Notið meðalstóran pott og stillið á meðalháan hita. Bræðið um 1 msk af ghee-i. Setjið út í sinnepsfræ og látið poppast. Bætið við kúmínfræjum, túrmerikdufti, kóríander- og fenneldufti og asafoetida (ef þið notið það). Síðan söxuðum ferskum engifer. Látið malla í sirka mínútu. Bætið nú hrísgrjónum og mungbaunum út í. Hrærið aðeins í og þá er kominn tími til að setja út í 6 dl af vatni. Látið sjóða við vægan hita í 15 til 20 mínútur. Takið þá af hellunni, takið pottlokið af og setjið viskastykki yfir og látið pokklokið aftur á. Látið standa í 20 mínútur.

Nú er komið að því að borða það en áður en þið gerið skal setja restina af ghee-inu ofan á. Saltið eftir smekk og njótið. Þessi uppskrift ætti að duga fyrir 2 eða 1 í hádegis og kvöldmat.

Ef þið viljið bæta við grænmeti hafið það auðmeltanlegt. Það eru gulrætur, aspas, grænar baunir, grasker, kúrbítur eða sæt kartafla.

 

Hvað kryddin/lækningajurtirnar gera:

Kóríander: Kælir allar brennandi heitar tilfinningar í líkamanum. Róar pirring í meltingarkerfi. Styrkir meltingu. Lægir vindgang og uppþembu.

Kúmín: Sanskrítheiti þess þýðir einfaldlega „að stuðla að meltingu. Meðhöndlar slaka meltingu. Hjálpar til við frásogun næringarefna. Lægir uppþembu og loftgang.

Fennel: Hitar meltingu, kemur í veg fyrir þrengsli og stöðnun í meltingunni. Hjálpar til við meltingaróþægindi, krampa, ógleði, vindgang og almennt slæma meltingu.

Túrmerik: Dregur úr sjúkdómsvaldandi bakteríum og eyðir eiturefnum. Líka sagt forvörn gegn krabbameini í þörmum. Meðhöndlar magasár. Bætir meltingargetu og hreinsar blóð. Hreinsar þarmasýkingar og styrkir slímhúð.

Sinnepsfræ: Þau eru sveppa- og bakteríudrepandi, bæta meltingu og draga úr vindgangi og krömpum.

Asafoetida: er þekkt jurt á Indlandi en minna þekkt á Vesturlöndum. Hún er sögð draga úr krömpum, losa slím og vera bólguhemjandi. Oft er talað um að hún auki blóðflæði um magasvæði og leg og sé notuð til að drepa snýkjudýr. Örlítið magn af Asafoetida er jafnan notað í kitsterí en þó alls ekki í öllum uppskriftum.

Salt: Það er alþekkt fyrir að örva meltingu og hjálpa til við að halda vökva.

Samkvæmt Ayurveda fræðunum kemur hreinsandi kitserí jafnvægi á allar „doshurnar“. Líkamsgerðirnar, vata, pitta og kapha.

 

Ps: Systrasamlagið býður annað slagið upp á 3ja daga kitserí hreinsun. Fylgist með á www.systrasamlagid.is

 

ER ÞURRKURINN AÐ NÁ ÞÉR?

 

 

Margir kvarta sáran undan þurrki þessa daganna, meiri en nokkru sinni. Hvað veldur? Haustið er brostið á sem er einn þurrasti tími ársins. Margir kenna um mikilli sprittnotkun undanfarið og ekki hafi grímunotkun og gosmengunin bætt úr.

Hvernig birtist þessi þurrkur? Nokkrir finna fyrir óþægindum í húð, sérstaklega á höndum og aðrir í andliti og fótum. Þurrkurinn birtist líka í augum, eyrum, nefi, munni og kynfærum. En lúmskastur er hann þó í meltingunni, sérstaklega ristli og taugakerfinu.

Kaldur vírus
Þegar þurrkur sest að í meltingunni er hann stundum kallaður “kaldur vírus”. Birtingamyndirnar eru gjarnan harðlífi og loft í meltingunni en þurrkurinn teygir sig líka upp í öndunarfærin og víðar.

Margir hafa þegar lýst áhyggjum yfir mikilli sprittnotkun undanfarið (sem þó var nauðsynleg) um að hún hafi líka raskað örveruflórunni. Eitt af mikilvægu ráðunum við því er að muna að taka inn vinalega meltingargerla, gerla eins hinn öfluga saccharomyces boulardii og vini hans og muna að neyta fjölbreyttra trefja sem ýta undir að góðu bakteríurnar fjölgi sér.

Það má ná tökum á þurrki ef gripið er inn í nógu snemma. Indversku lífsvísindin hafa margt fram að færa þegar kemur að þurrki, sem þó geti verið á mismunandi stigum. Kuldinn er samandragandi og felur í sér frumefin loft og jörð. Þegar kuldi og þurrkur fara saman hverfur djúsinn úr umhverfinu. Samanber haustið þegar grasið gulnar og laufin falla af trjánum (á meðan t.d. vorið flokkast sem kafa sem er kalt og rakt). Þannig eru maðurinn og náttúran eitt í augum Ayurveda. Nú þegar haustið nær yfirhöndinni með öllum sínum þurrki þurfi því að huga sérstaklega vel að slímhúðinni.

6 stig sjúkdóma
Ayurveda nefna í sínum ritum sex stig sjúkdóma. Á fyrstu 2 stigunum fara hlutirnar lítillega úr skorðum en eru staðbnundnir. Það sé allt frá þurrum hægðum til harðlífis og lofts í maga. Á þriðja stigi og yfir er talað um að loftið flæði yfir og fari út í blóðrásina og þaðan í frumurnar.

Það sem þessi greinagóðu fræði kenna er að besta ráðið til að mæta kulda og þurrrki sé einfaldlega með hita og raka. Það sé best að gera í gegnum munn, nef, augu, eyru og húð en umfram allt þarf að halda meltingunni rakri. Þannig vinnum við best gegn þurrki.

Þau er ekki öll auðveld hugtökin sem koma fram í Ayurvedafræðunum. Meltingarörvandi kallast Dipanans og er flokkur fæðu / jurta sem sögð eru endurreisa jafnvægi meltingarinnar. Auðvelt er að ná aftur jafnvægi í gegnum fæðu og lífstílsbreytingar ef við erum bara á 1 eða 2 stigi og jafnvel á því 3ja. Það er ekki fyrr en fyrir ofan 3ja stigið að við þurfum sérstaka meðhöndlun með lækningajurtum og öðrum langtíma aðferðum.

Hiti, beiskja, olía og safi
Það þarf vart nefna, jafn augljóst og þar er, að fyrst og fremst þurfum við að forðast það að borða ís og aðra ískalda og frosna fæðu á þessu tíma ársins. Nú er lag að borða borða það sem er hitagefandi. Leggja þarf sérstaka áherslu á heit krydd án þess að maturinn sé þó of þungur. Gott er að hafa matinn beiskan frá náttúrunnar hendi. Þannig eru safaríkar og matarmiklar súpur ákkúrat málið núna, sem og heitir drykkir og grænmetisþeytingar með heitum jurtum. Kryddin eða lækningajurtir sem eru sérlega gefandi núna eru kúmínfræ, sinnepsfræ, kanill, kardimommur, engifer, fennugreek, svartur pipar, chilí, cayanne pipar og jafnvel líka basil. Öll þessi krydd auka varmann í líkamanum. Mikilvægt er að bæta góðri olíu við matinn því annars geta þessi sterku krydd valdið ennþá meiri þurrki. Sæta og braðgmikill matur (sæta og selta) færa orku inn í vefina en þess má geta að sæta er sett saman úr jörð og vatni og salt úr vatni og eldi. Miklu skiptir að nota alltaf ögn af salti í flestan mat til að örva þann hluta tungunnar sem ýtir undir að við finnum og virkjum bragðið af öðrum kryddum.

Olía í öll vit!
Passið sérstaklega upp á raka í augum, eyrum, munni, nefi og auðvitað húð. Ayurveda mæla með notkun olíu á alla þessa staði, sérstaklega yfir haust- og vetrartímann. Hafðu það einfalt. Settu dropa af ghee-i í augun, dropa af hlutlausri og lífrænni jurtaolíu í eyrun og góða lífræna olíu í naflann en “púllaðu” þ.e. dreyptu á olíu og láttu hana leika um munn og munnhol í fáein andartök. Þá er bráðsniðugt að hafa á sér olíu í lítilli flösku með dropateljara til að setja í nefið yfir daginn.

Haltu meltingunni rakri. Lakkríste, kanill, túrermerik te/latté með nokkrum dropum af kókosolíu eða ghee-i vökvar líkamann að innan. Þá er kaffi með gheei, kókosolíu eða MTC olíu mun betra fyrir okkur á þessum tíma árs því kaffið er þurrt. Nokkur hörfræ eða chia fræ út í teið viðhalda einnig góðum raka í meltingunni.

Olíunudd þarf varla nefna, svo oft hef ég skrifað um það. Það liggur til grundvallar góðri heilsu að mati indversku fræða. En til að gera langa sögu stutta er best að kafa líkamstýpurnar noti lítið magn af olíu, pitta miðlungs magn og vata líkams/hugarðgerðin ætti að nota mest af olíu. Olían þarf helst að vera volg eða heit. Allra best er þó að hafa olíu með öllum mat og/eða taka inn góðar jurtaolíur með lífsnauðynlegum fitusýrum. Olían þarf að ná til meltingar, vefja, liða og ekki síst vefja í heilanum, CSP(CerebroSpinalFluid). Hér má sjá leiðbeiningar um olíunudd.

Húfa, trefill, svefn og taugar
Húfa og trefill þykja líka mikilvæg vörn gegn þurrki og kulda. Bæði kínverka alþýðulæknisfræðin og Ayurveda hafa ákveðna orkupunkta í huga á höfði og hálsi þar sem loft kemst auðveldlega inn í líkamann. Húfa og trefill eru því góð ráð til forðast að fá loft inn í taugakerfið sem ku geta sett óþarfa álag á taugarnar.

Svo er það blessuð hvíldin. Það að hvílast vel minnkar líkur á þurrki. Góð melting reiðir sig á gott ónæmiskerfi og gott ónæmikerfi hangir á góðum svefni. Segir sig sjálft. Sagt að góður svefn smyrji líkamann hátt og lágt í gegnum ákveðið ferli í sefkerfinu þegar við hvílumst vel. Sá prósess hefst í meltingunni sem leiði svo út í taugakerfið.

Hafið í huga að þegar þurrkurinn laumar sér inn getur verið kúnst að ná honum út. Ekki gefast upp. Vestrænu fræðin eiga mörg ágætis ráð til að bregðast við þurrki en Ayurveda vill umfram allt fyrirbyggja að þurrkurinn fari á flug og nái óþarflega djúpt inn í skrokkinn.

 

 

 

 

 

Hámaðu í þig C-vítamín í sumar

Eitt af þeim vítamínum sem bar hvað hæst í umræðunni í Covid er C-vítamín. Það vítamín er sannarlega tengt húðinni (undirstaða kollagenmyndunnar og unglegs útlits), sjónin þarf C-vítamín, liðir, beinin og margt annað. En umfram allt er C-vítamín afar mikilvægt fyrir ónæmiskerfið til að verjast sýkingum.

Undanfarið hefur vaknað mikill áhugi margra á að næra sig með forvarnir og almennt betri líðan í huga. Þá er mikilvægt að ítreka að C-vítamín er eitt af miklilvægustu næringarefnunum sem á stærsta þáttinn í að hægja á öldrum og hrörnun líkamans.

Margir hafa spurt okkur í Systrasamlaginu hvernig megi fá meira C-vítamín úr fæðu (fyrir utan appelsínum sem ekki fer vel í alla). Það er gnótt af C-vítamíni í berjum, öllum sítrusávöxtum, laufmiklu grænmeti og spergilkáli. Flestar alþýðulækningar leggja afar mikla áherslu á C-vítamín til að fyrirbyggja sjúkdóma.

C-vítamín, eða ascorbic sýra er vatnsleysanlegt vítamín, sem hagar sér eins og andoxunarefni. Nauðsynlegt er að fá það úr mat því líkaminn getur ekki framleitt það sjálfur. Það eru alls ekki bara appelsínur sem eru C vítamín ríkar. Sólber eru t.d. ein kröfugasta C-vítamín uppspretta náttúrunnar. Hér er góður listi yfir framúrskarandi C-vítamín ríka fæðu sem þú skalt nota tækifærið til aðháma í þig í sumar. 

 

1. SÓLBER

Bolli: 203 mg (338 prósent af ráðlögðum dagskammti).

Mjög breið blanda andoxunarefna, C-vítamín og trefjar. Geyma einnig A, B og E vítamín.

Margir rækta sólber á Íslandi en þau eru líka hægt að fá frosin af góðum gæðum og þekkt saft sem er að vísu mikið sykrað. Sólber eru frábær í sultu, söft, þeytinga, mögnuð í Acai skálar (eru t.d. í Systrasamlagsins skálinni), góð í granóla, út á jógúrt og salat. Að ekki sé talað um í eftirrétti.

 

2. KÍWI

Bolli: 164 mg (273 prósent af RD)

Ríkt af C vítamíni, kalíum, kalki, K-vítamíni og fólínsýru.

Gott í ávaxtasalöt, þeytinga og eftirrétti og auðvitað eitt og sér.

 

3. LAUFMIKIÐ GRÆNMETI, spínat, grænkál.

Bolli spínat: 80 mg (134 prósent af RD)

Sneisafullt C- vítamíni og andoxunarefnum, þar með talið flavónóíðum, jurtafenólum, A, vítamíni, kalki, trefjum, ofl.

Notaðu í salatið, þeytinga, grænmetisrétti og súpur.

 

4. SPERGILKÁL og annað af krossblómaætt.

Bolli, 81 mg (135 prósent af RD)
Mjög hátt í A, C, E, K og B vítamínum, fólínsýru, trefjum og andoxunarefnum eins og lúteini og sulforaphane.

Gufusjóðið, steikið, borðið með fiski, notið í súpur. Endalausir möguleikar.

 

5. GREIP, mandarínur og aðrir sítrusávextir:

1/2 ávöxur: 38 mg (164 prósent af RD)

Stútfull af C- vítmíni og öðrum andoxunarefnum, sem og fólínsýru, kalki, trefjum ofl.

Borðaðu sem millibita, og notaðu í þeytinga, kreystu safa. Dásamlegt að nota í salatsósur.

 

6. PAPRIKA og aðrir piparávextir.

Bolli: 120 til 190 (317 prósent af RD)

Frábær uppspretta C og A vítamína, kalíums, magnesíums og B-vítamína.

Notið í salöt, samlokur, pottrétti, tacó, hummus, ídýfur, steikið. Hér er fullt af möguleikum.

 

7. BER (allskonar; bláber, acai og jarðaber ofl.)

Bolli jarðaber 89 mg (149 prósent af RD)

Mjög rík af andoxunarefnum, þar með talið fjölfenólum, eins og anthocyanins, C og A vítamínum, trefjum, mangani og K-vítamíni.

Best að borða nýtt og ferskt en líka súper í grauta, jógurt, bakstur, sultur og þeytinga.

 

8. ANANAS (plús mangó og aðrir suðrænir ávextir)

Bolli ananas: 79 mg (131 prósent af RD)

Fullt C-vítamíni, en líka ensímum eins og brómelíni, magnesíum, mangani og B-vítamínum.

Grillaður ananas er ómótstæðilegur. Líka góður í grauta, þeytinga, bakstur og eftirrétti.

 

9. TÓMATAR

1 bolli 23 mg (38 prósent af RD)

Talsvert af C-vítamíni og andoxunarefnum, A-vítamíni, fólínsýru og krómi

Skemmtu þér í sumar við að búa til tómatsósur og súpur. Notaðu í salöt og grillaðu.

Ef þú kýst að taka inn C-vítamín, sem margir ættu að gera, er mikilvægt að það sé unnið úr óerfðabreyttri fæðu. Þá fer mun betur í marga að C-vítamínið sé í fylgd fitusýra, án þess að það sé endilega “liposomal”. Því miður er mikið af liposomal C-vítamíni kemískt unnið, oft prófað á dýrum og stundum erfðabreytt. Hafðu heldur C-vítamínið náttúrulega unnið, í fylgd góðra fitusýra, án aukaefna og í öllum bænum, forðist það sem hefur verið prófað á dýrum.

 

 

Hefurðu prófað mjólkurfótabað?

Á dögum forn Egypta er sagt að Kleópatra hafi baðað sig upp úr hunangi og mjólk til að fá mýkri, sléttari og ljómandi fallega húð. Indverjar eiga líka mikla sögu um mjólkurböð í fegrunar- og lækningaskyni. En þau snúa meira að því að baða fæturnar upp úr mjólk fremur en allan líkamann.

Dr. Deepa Apte sem er vinsæll ayurveda læknir í London segir fátt betra en að bæta lífrænni mjólk út í fótabaðið. Það kælir líkamann, eykur blóðstreymi, dregur úr þreytu og bætir svefn. En að auki sýrujafni notalegt mjólkurfótabað líkamann og jarðtengi okkur. Til að ná enn betri árangri mælir Dr. Apte með því bætt sé 1 tsk af gheei út í heitt fótabaðið.

Fyrir þá sem ekki þekkja er ghee hin tæra olía í smjörinu. Ghee er sannarlega mýkjandi en líka þekkt fyrir að minnka slæma kólsterólið, hamla myndum bólgu- og sjálfsofnæmissjúkdóma og vinna gegn öldrun. Ghee þykir jafnframt eitt besta heilafóður sem náttúran gefur af sér og geymir t.d. omega 3 og 6 í hárnákvæmum hlutföllum, sjá grein um GHEE.

 

Gaman er að geta þess að bæði mjólk og ghee er sagt henta öllum líkamsgerðum (vata, pitta, kapha), segja ayurveda sérfræðingarnir. Þær sefa pitta og vata en gera líka kafa líkamsgerðinni gott í hófi.

 

Svona berum við okkur að:

Hitið vatn og bætið við 1 bolla af lífrænni Bíóbú mjólk og 1 tsk af gheei

Baðið fætur ykkar í 15 mínútur.

Skolið fætur upp úr volgu vatni eftir fótabaðið

Líka má bæta við nokkrum dropum af lavender og baðsalti, ef vill.

 

Kostir mjólkurfótabaðs:

• Kælir líkamann
• Bætir svefn
• Eykur blóðstreymi
• Degur úr þreytu
• Minnkar mígreni
• Mýkir fætur
• Dregur úr kvíða og jafnar hjartslátt
• Sýrujafnar líkamann
• Eykur teygjanleika húðar
• Fjarlægir dauðar húðfrumur
• Eykur hárvöxt og sagt koma í veg fyrir myndun grárra hára
• Nærir; mjólk er rík af E vítamíni og sinki og ghee sneisafullt af lífsnauðsynlegum fitusýrum.

 

Mjólkurfótabað er yndislegt á íslensku sumarkvöldi. Hentar flestum, nema auðvitað þeim eru með laktósa óþol.

 

Púlsinn tekinn á fyrsta ársfjórðungi. Vítamín og bætiefni sem styðja við geðheilsu rjúka út!

2020 var streituvaldandi en 2021 virðist ekki síður ætla að taka á Íslandi og í víðri veröld. Þegar er vitað að veiran hefur leitt til aukinnar sókn í geðheilbrigðisþjónustu í öllum aldurshópum.

Að sama skapi hafa fleiri sóst eftir vítamínum og bætiefnum sem styðja við geðheilsuna. Skýrsla Coherent Market Insights gerir fyrir 8,5% vaxtarhraða á heila- og geðheilbrigðismarkaði á næstu 6 árum.

Vítamín og bætiefni eins og magnesíum (slakandi), B vítamínblöndur (fyrir taugakerfið), L-theanín (slakandi/svefn), kamilla (róandi) og saffran (fyrir serótóníon) njóta mikilla vinsælda.

Ennfremur aukast vinsældir jurta sem geta slegið á streituviðbrögð líkamans. Sérstaklega burnirót og ashwagandha sem geta minnkað kvíða og dregið úr kortisóli en líka slegið á vægt þunglyndi, vinsælar.

En þó að þessi vítamín, bætiefni og jurtir geti gagnast er alltaf mikilvægt að leita góðra ráða hjá sérfróðum. Sérstaklega ef fólk er þegar í lyfjum við þunglyndi, kvíða eða öðrum geðsjúkdómum.

 

Fegurðin

Það er vitað að streita hefur einna mest áhrif á ytri fegurð okkar. Fátt ef ekkert hefur meiri áhrif á öldrun um aldur fram en streita. Það hefur leitt til þess að ásókn í jurtir í mat hafa sjaldan verið meiri. Margir leggja sig eftir kollageni en þó ekkert áhrifaríka en vel unnið C-vítamín sem má segja að sé byggingaefni vefja líkamans og undirstaða þess að við myndum kollagen. Áhugi á því sem styður við innri sem ytri fegurð fer með himinskautum.

Helstu fegurðarbætandi efnin, eða þau sem auka fegurðina innan frá og út, eru C-vítamín (hið raunverulega kollagen), omega 3, hyularonic sýra, keramíð (sem er m.a. að finna í hrísgrónaklíði), andoxunarík græn te (L-theanín / matcha) og góðar grænmetisblöndur. Fyrir utan stöku vel unnin andlitskrem, og umfram allt frábært C-vítamín og omega 3, er sérlega mikilvægt að borða frábærlega hollan mat til draga úr fínum línum og hrukkum. Gæðasvefn og hreyfing skipta líka sköpum.

Ónæmisheilsan

COVID-19 hefur og er ennþá að kenna okkur að forgangsraða heilsu okkur. Rannsóknir sýna 50% aukingu hjá neytendum sem leita eftir ónæmisstyrkjandi fæðubótarefnum. Það eru efni eins og sink, B-vítamínin, C og D-vítamín, ylliber, túrmerik og engifer. Það má heldur ekki gleyma chaga og reishi sveppum sem lengi hafa verðið notaðir til að styrkja ónæmiskerfið í óhefðbundnum lækningum, sem eru kannski ekki svo óhefðbundin lengur.

D-vítamín drottningin

Líklega heldur þó D-vítamínið að vera alfa og omega alls. D-vítamín heldur áfram að leiða hleðsluna sem topp næringarefnið fyrir heilsuna. Það gegnir lykilhlutverki í ónæmi, andlegri líðan, bein- og húðheilsu og vernd gegn langvinnum sjúkdómum. D-vítamín var mikið í fréttum 2020 þar sem ýmsar rannsóknir tengdu lágt D-vítamíngildi með aukinni hættu á fylgikvillum COVID-19. Hins vegar er þörf á frekari rannsóknum.

Gert er ráð ráð fyrir D-vítamín markaðurinn muni aukast um 7,2% til ársins 2025.

Heimildir:

https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/vitamin-d-supplements-market

 

 

Leiðir til að fást við innri kláða

Mörg upplifum við innri óróleika þessa daganna, einkonar andlegan kláða. Jafnvel þótt margir æfi regulega, reyni að hugleiða, stundi jóga eða njóti náttúrunnar gerir óróleiki stundum vart við sig þegar síst varir og kveikjurnar geta verið allskonar. Við erum jú öll mannleg og þær eru ansi margar utanaðkomandi óróleikakveikjurnar um þessar mundir.


Hér eru nokkur ráð við óróleika og innri kláða.

1. Hægðu á þér
   Þegar við erum óróleg verður flest hraðara í lífi okkar. Hugsanir hoppa og skoppa, andardrátturinn verður grunnur. Það gerir okkur erfiðara fyrir að hugsa skýrt og taka heilbrigðar ákvarðanir. Prófaðu að taka hraðann í þínar hendur og flýta þér hægt.

2. Náðu sambandi við skilningavitin
   Óróleikinn býr í huga okkar en birtist oft í líkamnum. Þegar við erum óróleg má segja að við aftengjumst skilningavitunum. Gefðu þér tíma til að tengjast þeim á ný, einu í einu.

3. Fegurðin í einfaldleikanum
   Lífið er stútfullt af einföldum verkefnum: Við göngum, borðum, svörum tölvupósti, eldum, drekkum vatn.... Þegar við erum óróleg finnum við gjarnan fyrir stjórnleysi, jafnvel þegar við gerum þessa einföldu daglegu hluti. Prófaðu að setja meðvitund í eitthvað eitt af þessu og ímyndaðu þér að það sé í fyrsta skipti sem þú gerir það. Það er í raun ein af auðlegðum lífsins.

4. Raunveruleikatékk
   Óróleiki stafar oft af ótta við atburði sem ekki hafa átt sér stað. Hugur okkar er mjög skapandi og kraftmikill og segir stundum sögur sem eru ekki sannar. Þegar óþægilegar hugsanir sækja á er gott að spyrja sjálfan þig: „Er þessi hugsun sönn?“ Nokkrar líkur eru á því að ósannar hugsanir sé tengdar þínum ótta. Reyndu að halda til haga staðreyndum sem endurspegla raunveruleiknn. 

5. Taktu eftir gagnrýnandanum
   Óróleiki getur verið sársaukafullur og getur magnast enn frekar ef sjálfsgagnrýnin nær tökum á okkur. Hér getur verið merki um lélegt sjálfsmat. Þegar þú tekur eftir sjálfsgagnrýnandanum skaltu athuga hvort þú getir truflað hann með því að detta inn í hjarta þitt og segja: „Má ég læra að vera góð/ur við sjálfan mig.“

6. Óróleikalitrófið
   Ekki er allur óróleiki/ kláði slæmur. Eins og flest liggur óróleiki og innri kláði á litrófi, sem stundum er minniháttar en getur stundum orðið að kvíða (þá er best að leita til sérfræðings). Ef óróleikinn er ekki alvarlegur má stundum beina hinum innri kláða í spennandi farveg. Ef óróleikinn starfar af einhverskonar bið eftir fréttum, notaðu tímann til að virkja þig með stuttum göngutúrum, skemmtilegri skipulagningu eða með því gera eitthvað sem þér þykir spennandi. 

7. Liggðu og horfðu upp í loftið
   Þetta er gamalt og skothelt ráð. Leggstu niður í náttúrunni og horfðu upp í skýin og sjáðu þau þau hreyfast. Að upplifa undur náttúrunnar frá þessu sjónarhorni er alltaf nógu töfrandi til þess að við finnum fyrir smæð okkar. Það er mjög heilandi. 

8. Hlustaðu
   Prófaðu að setja orku þína í að hlusta. Hlustaðu á vindinn, sjóinn, regnið eða bara þann sem er að tala við þig. Þú getur líka valið þægilega tónlist. Þegar við stöldrum við og hlustum náum við til þess einfalda og allt róast niður. 

9. Æfðu 5×5.
   Á augnablikum miðlungs óróleika og kláða er hugsanlegt að þú náir að gera 5 × 5 æfinguna. Farðu í gegnum hvert skynfæri og nefndu fimm hluti sem þú tekur eftir varðandi þau. Prófaðu að nefna fimm hluti sem þú sérð, finnur lykt af, bragðar, snertir og heyrir. Þetta getur náð að rjúfa neikvætt hugsunarmunstur sem ýtir undir innri kláða.

10.  Þekktu kveikjurnar
    Kannaðu það sem vekur með þér óróleika. Ef þú þekkir kveikjurnar þínar geturðu undirbúið róandi venjur sem beisla kláðann áður en allt stefnir í óefni.

11. Nærðu þolinmæðina
    Óþolinmæði er óróleiki og jafnvel kvíði, á meðan þolinmæði róar og gefur léttleika. Ef þú vilt skapa leikni í kringum þolinmæði þarftu að vera á varðbergi gagnvart óþolinmæði þinni og vera forvitin um hana. Hvernig birtist óróleikinn líkamanum? Geturðu farið í gegnum hann? Þolinmæði er ekki aðeins dyggð. Hún er leið að tilfinningalegu frelsi. Hugleiðsla getur virkað gegn óþolinmæði en munum að það sama virkar ekki fyrir alla. Og þegar maður er með innri kláða er oft betra að hugleiða með hópi fremur en vera í stanslausri baráttu einn á hugleiðslupúðnum.

     

 

MANNSLÍKAMINN ER EFTIRMYND NÁTTÚRUNNAR - systur spjalla við Heiðu Björk ayurvedaspeking um djúpa vorhreinsun sem hefur tíðkast í árþúsundir

Hreinsun, endurnýjun og uppbygging er heiti forvitnilegs 
námskeiðs sem Heiða Björk Sturludóttir og við systur í Systrasamlaginu stöndum fyrir um um miðjan mars. 

Það er einmitt tíminn sem margar menningarþjóðir hefja djúpa 
hreinsun í takti við hrynjandi náttúrunnar. 
Sagt er að ef maður hreinsi vel til á vorin verði orkan góð það
sem eftir er ársins, jafnvel fram á næsta vor. Hreinsunin í 
Systrasamlaginu er einmitt byggð á fræðum indversku 
lífsvísindanna / ayurveda sem njóta vaxandi vinsælda í heiminum 
vegna heildrænnar nálgunnar og góðs árangurs.
Til að skilja betur út á hvað fræðin ganga er best að spyrja Heiðu fyrst um
hennar líkams-hugargerð.  

Nú ert þú fremur grönn, kvik, ræðin og með eindæmum 
fróðleikfús, hver er þín ríkjandi dosha/orka
og hvernig fer efnið og andinn saman? 

Heiða segir skemmtilega frá: ,,Mitt prakriti eða meðfædd líkams- og hugargerð er VATA-PITTA. Vatan er dosha LOFTS og RÝMIS. Þessi hugtök voru fest á þessa doshu eða orkutegund, til að ná sem best utan um eiginleika hennar. Þannig einkennast vata týpurnar m.a. af hreyfanleika, breytileika, léttleika og þenslu sem skýrir granna líkamsgerð og hreyfanleikinn kemur fram í kvikum hreyfingum og tali. Rýmið í vata leitar alltaf lengra sem skýrir fróðleiksfýsnina. Þær vilja vita meira og meira og fá aldrei nóg! Vatan er skapandi orka svo vata fólk elskar að búa sér til nýjan starfsvettvang sem hefur verið einkennandi á mínum ferli. Pittan er dosha ELDS OG VATNS. Þó er eldurinn ríkjandi og vatnið er þarna með einungis til að hemja eldinn. Eldurinn er skarpur, heitur og umbreytandi sem gefur pitta fólki ákafa, einbeitingu og skerpu til að ná sínum markmiðum. Hitinn getur gefið pittunni mikið keppnisskap. Stundum gæfi ég mikið fyrir að hafa svolítið meira af hinni rólegu, stöðugu kapha orku. Enda á vata týpan það til að fara á yfirsnúning og takast of mörg verkefni á hendur og þá er stutt í kvíðann. Kapha orkan er mjúk, svöl og stöðug og getur bremsað af óæskilegar hliðar Vata og Pitta doshunnar. Þess vegna reyni ég að auka kapha orkuna hjá mér, þegar æsingurinn í lífi mínu er orðinn of mikill og ég þarf meiri stöðugleika, ást og mildi inn í líf mitt. 

Skiptir máli hver við erum í grunninn 
og hvernig við þróumst eða þroskumst? 

,,Já, svo sannarlega skiptir miklu máli að vita hver maður er í grunninn, þ.e. að við þekkjum meðfædda líkamsgerð, því hún 
breytist ekki yfir ævina,“ svarar Heiða að bragði. 
,,Við eigum að lifa í samræmi við okkar prakriti/grunn, því þá haldast doshurnar/orkan í jafnvægi. Það er rót sjúkdóma þegar doshurnar/orkan fara úr jafnvægi. Vata prakriti þarf t.d. að passa sig á að halda ekki of mörgum boltum á lofti í einu, varast þurrk og kulda og vera ekki of mikið á þeytingi, til að brenna ekki upp orkuna sína. 
Vatan á t.d. ekki að stunda krefjandi líkamsrækt, því hún
brennir svo mikilli orku fyrir að hún má ekki við reglulegum
krefjandi æfingum. Þá gengur hún á kjarnann sinn og veiklar sig. 
Hún þrífst betur á mjúkum jarðtengjandi æfingum eins og pilates, rólegu jóga, tai chi, göngum í náttúrunni og því um líku. 
Pittan getur aftur á móti mun frekar hamast í cross fit, spinning og öllu því sem brennir mikilli orku. Pittan þarf þó að gæta sín að fara ekki of geyst, ekki hafa ákefðina of mikla. 
Kaphan þarf hreinlega á krefjandi hreyfingu að halda til að
hreyfa við kyrrstæðri orku sinni og hægum efnaskiptum. Sama er að segja um mataræði og annan lífsstíl, það á ekki það sama við um allar líkamsgerðir. Allt gengur út á að halda doshunum/orkunni í jafnvægi. Grunn-mantran er þannig að ólíkt róar og líkt örvar. Þar sem vatan er þurr og létt orka, örvast hún ef þurr og léttur matur er borðaður eins og tekex, hrökkbrauð, hrískökur, hrásalöt og baunaspírur. Ef vata týpan borðar mikið af slíku er hætt við að vata orkan fari úr jafnvægi og æsist upp. 
Þá þarf að grípa inní með möntrunni ólíkt róar, eins og
t.d.að borða feitan, rakan og þungan mat eins og avókadó, 
sætar kartöflur með ghee-i eða hafragraut. Eitthvað sem tosar vata orkuna aftur niður á jörðina. Þannig reynir maður að halda jafnvægi yfir daginn í heildarathöfnum og mataræði. Við njótum hæfileika okkar betur og lífsins þar með, 
ef við höldum doshunum/orkunni í jafnvægi miðað við okkar meðfædda prakriti.” 
 

Hvað er svona áhugavert við Ayurvedafræðin og hvernig
geta þau komið okkur að gagni? 

,,Það sem ég hrífst af við þessi fræði er hversu 
altumlykjandi og heildstæð þau eru. Þau horfa á hlutina heildrænt og sjá andann í efninu sem oftast er skilinn útundan í læknavísindum. En, andinn er jafn mikilvægur og efnið og þannig hafa hugsanir okkar, tilfinningar og tengsl við æðra sjálf mikil áhrif á heilsu, ekki síður en fæðutegundir og hreyfing. Allt telur í heildarpakkanum. Það er þessi samhljómur sem ég hrífst af og hvernig okkur er leiðbeint til að lifa í samræmi við hrynjandi náttúrunnar. Það gefst alltaf best. Það er mun betra að synda með straumnum í ánni og kostar minni orku, heldur en að synda á móti straumnum og eyða þannig dýrmætri orku. Þannig eigum við skv ayurveda að haga lífi okkar.
Ekki gera okkur of erfitt fyrir með því að lifa í
andstöðu við okkar líkamsgerð og hrynjandi náttúrunnar.” 

Okkur systrum fannst þú hafa unnið mikið afrek þegar
þú hjálpaðir syni þínum að ná tökum á tourette sem
hann hafði verið að glíma við. Komu ayurvedafræðin þar 
við sögu? 

,,Þegar ég tók á tourette vanda hans árið 2006, hafði ég ekki 
kynnst ayurveda fræðunum. Ég sneri mér því að næringarþerapíu og aflaði mér upplýsinga frá erlendum samtökum náttúrulækna og hefðbundinna tauga- og barnalækna og fylgdi þeirra ráðum. En, þó ekki hafi verið sú heildræna nálgun sem ayurveda býr yfir, dugðu þessi ráð, þar sem meltingarkerfi drengsins var hlíft við ákveðnum matvælum, vissar jurtir og bætiefni gefin til að flýta fyrir heilun kerfisins og lífstíll var tekinn í gegn s.s. skjánotkun, hreyfing, svefntími, eiturefni í umhverfi ásamt því að hann fór reglulega í craneo- sacral meðferð til að róa taugakerfið. Þetta virkaði svo vel að á rúmum mánuði voru öll einkenni Tourette´s horfin, nema þau sem tengjast þessari röskun sem er þráhyggja og athyglisbrestur. En það hvarf smá saman líka en tók lengri tíma. En 4 árum síðar veikist hann aftur og það skiptið var það ekki tourette´s heldur óútskýrðir verkir og doði sem læknar stóðu ráðþrota gagnvart. Hann missti heilt haustmisseri úr skóla, var sífellt með hitavellu, verki í útlimum og kvið og varð sífellt þróttminni. Ég fór þá með hann til indversks læknis í Toronto í Kanada, sem tók hann í meðferð og beitti fornum aðferðum Indlands til að heila hann. Það gekk ljómandi vel. Hann byrjaði meðferðina um miðjan nóvember og mætti hress í skólann eftir áramót og hefur nú varla orðið misdægurt síðan. Sá indverski notaði visst mataræði og jógaæfingar til heilunar.“ 

Nú ert þú í grunninn umhverfisfræðingur, 
næringaþerapisti og í ströngu námi í Ayurvedafræðum 
við virtan skóla í Kerala, hvernig geta þessi 
fræði hjálpað nútímamanninum? 

,,Umhverfisfræðin hjálpar okkur að halda okkur frá eiturefnum,
lifa í samræmi við hrynjandi náttúrunnar og misbjóða henni ekki
með lifnaðarháttum okkar. Það bítur okkur að lokum í rassinn. 
Það var eitt af fjölmörgum atriðum í meðferð sonarins 
á tourette að losa okkur við eiturefni á heimilinu. 
Smám saman er almenningur farinn að kveikja á perunni 
í þessum málum,” segir Heiða og við systur kinkum báðar kolli. 

,,Það er ekki eingöngu fyrir náttúruna sem við þurfum að ganga vel um hana, heldur ekki síður fyrir okkar eigin heilsu. Næringþerapían hefur síðan sérstaka sýn á það hvernig matvæli og umhverfi hafa áhrif á helstu kerfi líkamans og notar mataræði, jurtir, bætiefni og lífsstíl til að lagfæra það sem farið er að bila eða í forvarnarskyni. Í næringarþerapíunni sem byggir á vestrænum vísindum í bland við austræn fræði er unnið með meltingarkerfið þar sem það er rót flestra heilsutengdra vandamála. Forsaga einstaklingsins er tekin með í dæmið, reynsla, fyrri veikindi og aðstæður. Út frá því er reynt að komast að rót vandans. Mun meiri tími er gefinn í þessa vinnu en í hefðbundnum lækningum, þar sem læknum gefst sjaldnast tími til að skoða forsögu og aðstæður fólks áður en lyfjum eða aðgerðum er beitt. Ókosturinn er síðan sá að fyrir vikið kostar tíminn hjá næringarþerapista mun meira en að kíkja á heilsugæsluna og fá lyf í kjölfarið. Ayurveda, eins og áður segir, er síðan heildræn nálgun að heilsu okkar, jafn andlegri sem líkamlegri og gefur huga og anda gaum, umfram það sem þekkist í hefðbundnum lækningum og í næringarþerapíu.” 

Hver eru helstu vandamál nútímamannsins (stórt er spurt)? 

,,Þau eru mörg,” segir Heiða og bætir við: ,,Kannski aftenging okkur við hrynjandi náttúrunnar sé það sem veldur síðan öllum hinum vandamálunum. Þar sé rótin. Við teljum okkur sjálfstæð og óháð náttúrunni en svo er ekki. Við höfum verið henni háð í milljónir ára og lifað þar eins og önnur dýr merkurinnar í samræmi við dægursveiflur og árstíðasveiflur með virðingu fyrir öðru lífríki. Ekki var tekið meira en þurfti frá náttúrunni en í dag lifum við í búbblu þar sem ekkert er nóg. Meira tekið en þarf og dýrum hent sem ekki eru étin og öll þessi sóun allstaðar og allt þetta ,,keppnis”. Eins og ayurveda fræðin líta á þetta, þá er nútímamaðurinn allt of mikið í ákveðinni orku sem kallast rajas, en það er ein gunanna þriggja sem stýra huga okkar. Við erum þannig með ákveðna hugargerð fyrir utan prakriti líkams- og hugargerðina.” 

Gunurnar þrjár sem stýra síkvikum huga okkar eru sattva, rajas og tamas. Þessar gunur/hugargerð getur breyst innbyrðis um ævina. Ólíkt okkar meðfæddu líkams- og hugargerð. Einhver sem er á kafi í rajas orku getur færst yfir í meiri sattva orku með réttri næringu og lífsstíl svo dæmi sé tekið. Í sattva, hinum tæra huga, ríkir friður, skýrleiki og kyrrð. Í rajasískum huga er hreyfing, keppni, hraði, metnaður og óeirð. Í tamas huga eru þyngsli og stöðnum. Þegar rajas er farið úr böndunum veldur það græðgi, stjórnsemi, valdafísn, árásargirni, egóisma og ótta svo eitthvað sé nefnt. Það er kannski vandinn okkar í dag.” 

Flest þessarra stóru fræða, eins og ayurveda og 
kínverska læknisfræðin og fleiri mæla með að við
förum í djúpa hreinsun með náttúrunni í aðdraganda
páska (og svo er haldin hátíð á páskum). 
Meikar það ekki sens fyrir líkama og anda, þ.e. 
að við fylgjum takti náttúrnnar? 

,,Á vorin, þegar vata árstíð lýkur og kapha tekur við bráðnar snjór, það hlýnar og jarðvegurinn hreinsar sig. Mannslíkaminn er eftirmynd náttúrunnar og sömu ryþmar eiga sér þar stað og því þykir henta að ,,bræða” eiturefnin í burt á vorin og hreinsa vefi líkamans. Hreinsun á líkama og huga hefur tíðkast í árþúsundir á menningarsvæði Indlandsskagans skv lífsvísindum Ayurveda. Vorið er tími endurnýjunar og góðri ayurveda hreinsun lýkur alltaf með endurnýjandi dögum eftir hreinsunardagana. Vor og haust eru tímabil umbreytinga og því hefur tíðkast í ayurveda að fara í hreinsun á þeim árstíðum. Það er líka annar vinkill í þessu í ayurveda, sem er uppsöfnun á doshum yfir árstíðir en kapha safnast upp yfir síðveturinn og á vorin. Þyngslin og seigfljótandi kapha orkan getur þannig orðið of mikil þegar liðið er á vor og þá er gott að hreinsa uppsafnaða kapha orku út. Sama á við um sumarið, en þá á pitta dosha það til að safnast upp í sumarhitanum og uppsöfnuð pitta orka er því hreinsuð burt á haustin. Vorin og haustin þykja ákjósanlegar árstíðir til hreinsunar á huga og líkama því oftast nær er þá veður milt. Hvorki mikill kuldi ná mikill hiti og því betra að takast á við hreinsun. Við höfum tilhneygingu til að borða meira og hreyfa okkur minna á veturna og safna þannig á okkur ama, sem er ayurveda hugtak yfir eiturefni. Í lok vetrar er tilvalið að hreinsa alla þessa ama í burtu. Þessi forni hreinsunartími á Indlandsskaga ber upp á sama tíma og páskar í hinum kristna heimi. Það er kannski engin tilviljun því hugmyndakerfin eru sífellt endurunnin og eitthvað verður eftir af því gamla í nýju afurðinni. Annars var fasta þekkt fyrirbæri hjá gyðingum til forna á tímum Gamla testamentisins. Til að hreinsa sig af syndum og ná betri tengingu við andann. En það er einmitt einnig tilgangurinn með ayurvedískri hreinsun, ekki eingöngu að hreinsa líkamann heldur einnig að gera hugann tærari og þar með í betri tengingu við andann. Andinn hefur verið settur út á kant í nútíma samfélögum. Það þarf að bjóða andanum aftur inn. Það gerum við m.a. með ayurvedískri hreinsun.” 

Nú ertu kennari til margra ára og kannt heldur betur
að nýta þér fjarfundabúnaðinn, megum við ekki
búast við áhugaverðu og árangursríku 
námskeiði í Systrasamlaginu sem hefst þann 15. mars? 

,,Ég hefði nú haldið það”, svarar Heiða að bragði. ,,Fyrir þá sem vilja gefa sjálfum sér þennan tíma og fylgja prógramminu lofa ég góðum árangri. Þetta eru 9 dagar, stútfullir af góðum mat. Þetta er engin fasta, heldur er borðaður lítill morgunverður til að örva meltingareldinn, agni, og síðan er nærandi og bragðgóð máltíð í hádeginu úr ákveðnum baunum og hrísgrjónum með vissum kryddum sem auka upptöku næringarefnanna. Á kvöldin eru borðaðar léttar súpur. Enda á kvöldverðurinn að vera léttur eins og morgunverðurinn, því meltingareldurinn er þá minni en í hádeginu. Það má borða ávöxt og hnetur á milli mála ef einhver finnur til svengdar. Fæðan er sattvik sem þýðir að hún ýtir undir þá orku sem veitir huga okkar skýrleika og friðsæld eins og kom fram hér að ofan. Fæðan hjálpar líka til við heilun meltingarvegs. Jurtir og bætiefni eru tekin inn til að örva heilun meltingarvegsins og hreinsun lifrar. Síðustu þrjá dagana er farið í uppbyggingu og endurnýjum með áframhaldandi nærandi og hreinum mat en nú er áhersla á uppbyggingu í stað hreinsunar.” 

Heiða upplýsir jafnframt að meðfram fæðuprógramminu verði 
gerðar hugleiðslur, jógaæfingar og öndunaræfingar 
til að kyrra huga, minnka óeirð og löngun í mat.
En ekki síst til að bæta svefn og meltingu og almenna heilsu. 
,,Allra best er síðan ef fólk getur tekið 
eitthvað af þessu með sér áfram og fundið 
því stað í sinni daglegu rútínu,” 
segir Heiða að lokum. 

Ps: Góður viðbótar fróðleikur 

Það eru 7 Prakriti (meðfæddar líkams- og hugargerðir). 
Algengast er að fólk sé samsett úr tveimur doshum eins og 
í tilfelli Heiðu Bjarkar. Þannig er hægt að vera VATA-PITTA, KAPHA-PITTA, VATA–KAPHA. Næst algengast er einnar doshu gerðin: 
Vata, Pitta eða Kapha og þá er ein dosha lang sterkust í
einstaklingnum. Sjaldgæfast er síðan tridoshan þegar allar 
þrjár doshurnar/orkutegundirnar eru í svipuðum hlutföllum.  

Þessar doshur sem eru einskonar orkuflæði, stýra starfsemi
líkamans og búa yfir ákveðnum eðliseiginleikum. 

SJÁ FREKAR UM HREINSUN, ENDURNÝJUN OG UPPBYGGINGU Á VEF SYSTRASAMLAGSINS.